Werken 2.0: de visie achter het nieuwe kantoor van CAS Architecten

Herbronnen

Een garage met fietsenstalling en verkleedruimte, een leefruimte met gemeenschappelijke keuken en eethoek en een gezellige buitenruimte. Dat klinkt niet alleen als een thuis, dat is het ook. Het nieuwe kantoor van CAS architecten in een karaktervolle herenwoning nabij het Sint-Pietersstation van Gent, trekt resoluut de kaart van werken op een goede locatie en in een huiselijke sfeer. Daarom is de indeling van de bestaande woning grotendeels bewaard gebleven. Zeker op het gelijkvloers laat weinig vermoeden dat dit daadwerkelijk een kantoor is.

Pieter-Jan Leenknecht, zaakvoerder: “Na 12 jaar was het tijd om even te herbronnen. Werken is belangrijk, maar de manier waarop is minstens even belangrijk. Om onszelf een nieuw elan te kunnen geven, voelden we dat we een nieuw kantoor nodig hadden. Eentje dat een weerspiegeling van CAS 2.0 kon zijn. We hebben getracht om werken zo aangenaam mogelijk te maken en de troeven van het pand optimaal te benutten. De hoge kamers en de mooi versierde wanden en plafonds hebben we in ere hersteld. Zijn alle ornamenten of de bestaande deuren perfect? Neen, maar dat hoort bij het karakter van dergelijke oude woning. Bij de toevoegingen zijn we dan weer heel bewust weg van die ornamenten gebleven. De huiselijke sfeer was prioritair. Dat én de locatie. Die laat toe dat maar liefst negen van de dertien medewerkers met de fiets naar het werk komen. Dat willen we aanmoedigen en daar hebben we op ingespeeld door de garage volledig voor hen in te richten.”

Grote, structurele ingrepen hebben we niet gedaan. Eerder hebben we de niet zo eerlijke keuzes met de oorsprong die in de loop der tijd zijn gemaakt, hersteld

Verkeerde keuzes herstellen

Het potentieel van het bestaande gebouw benutten en tegelijkertijd subtiel hedendaagse technieken zoals vloerverwarming en domotica toevoegen, zo kan je de insteek van CAS tijdens de renovatie omschrijven. De statige herenwoning mag dan zelf niet beschermd zijn, dat geldt wel voor enkele naburige panden. Het benadrukt het aanzien van deze straat en het is in die geest dat ze bij CAS de renovatie hebben aangevat.

“In die zin kan je bij de bestaande woning over een echte renovatie spreken. Grote, structurele ingrepen hebben we niet gedaan. Eerder hebben we de niet zo eerlijke keuzes met de oorsprong die in de loop der tijd zijn gemaakt, hersteld. Zoals technieken terug onzichtbaar maken en dan hebben we uiteraard gebruik gemaakt van de mogelijkheden die er vandaag zijn. Maar het zijn vooral de moluren en de ornamenten die het pand kenmerken, die we in ere hebben hersteld. Dat was op zich geen groot karwei, maar wel één waarbij je een bepaalde lijn moet aanhouden zoals het miniem verplaatsen van schakelaars. Door er eerst een mal van te maken, was dat mogelijk en nu lopen die ornamenten mooi door. Dat heeft bijgedragen tot de finesse en de grandeur die het gebouw in zich had. Dat potentieel zagen we meteen en is de reden waarom we het hebben gekocht.”

Contrasterende uitbreiding

Het pand was oorspronkelijk een privéwoning. Later is het nog een tandartsenpraktijk geweest en gedurende een periode ook verbonden aan de universiteit. Het is in die latere fase dat er aan de bestaande herenwoning een toevoeging is gebeurd. Voor deze uitbreiding besloot CAS een volledig andere aanpak te hanteren. Van een echte stijlbreuk is geen sprake gezien dezelfde materialen zoals fineer overal terugkomen, maar ze kozen wel voor een hedendaagse invulling.

“De glazen achtergevel zorgt daar voor een lichtrijkere sfeer dan wat je doorgaans met een herenwoning associeert. Dat contrast was dus aanwezig en daar maakten wij gebruik van om twee verschillende sferen te creëren. Ze zijn allebei huiselijk, maar in de uitbreiding hebben we zowel in vormgeving als in benadering bewust voor een hedendaagse invulling gekozen.”

Ze brachten de uitbreiding uiteindelijk terug tot op de structuur. Een beslissing waar ze even over hebben getwijfeld gezien het toch een extra financiële inspanning vergde. Maar ze voelden dat het moest om CAS 2.0 te kunnen zijn.

We liepen niet warm van de keramische tegel die er lag, noch van de keuken met zichtbare toestellen. Dat was niet de sfeer die wij voor ogen hadden en projecten half doen, is nu eenmaal niet hoe wij opereren. We kozen voor een combinatie van hout, stucwerk en beton. Met beton in een stoere hoofdrol. De gezandstraalde versie op de vloer, glad beton voor de zitbank en als werkblad. En in tegenstelling tot wat je zou verwachten met een bruut materiaal, ontstaat toch een intieme en gezellige setting.”

Urban jungle

Een belangrijk aspect in de thuisbeleving is kwalitatieve buitenruimte. Die is hier zeker aanwezig. De ommuurde tuin is minimaal aangelegd. De bestaande bomen werden behouden en krijgen, net als de rest van de groeninrichting, de ruimte om te groeien. Door de natuur grotendeels zijn gang te laten gaan, wil CAS de zen-factor en aantrekkingskracht van deze urban jungle versterken en de natuur naar binnen halen.

Eenvoud siert

De kracht van eenvoud. Zo zou je de werken van beeldend kunstenaar Paul Gees kunnen omschrijven. Het beeldje dat de woonkamer siert, bestaat uit houten sculpturen waartussen een steen balanceert. Pieter-Jan die nog les kreeg van de kunstenaar, houdt van de spanning die ontstaat en de kracht van balans. Die inspireren hem ook in zijn werk en de gelaagdheid van kunst wil hij in de toekomst nog verder integreren in de projecten van CAS. De balans in edele materialen vind je ook terug in het kantoor. Hout en natuursteen houden elkaar in evenwicht. Het eiland van drie beneden wordt als het ware gefilterd door een natuurstenen vlak. Daardoor lijkt het eerder een object in de ruimte. Hetzelfde geldt voor de losse meubels waarop bouwmaterialen subtiel worden gepresenteerd. Een herinterpretatie van de commode. Net als het volledige interieur ook ontworpen door Pieter-Jan en Jovanca.

Ambacht inspireert

Je krijgt geen tweede kans op een eerste indruk. Dat heeft CAS goed begrepen, want hoe je het ook draait of keert, een kantoor van een architect blijft ergens een visitekaartje. De indruk die de voorgevel van deze herenwoning maakt, wordt moeiteloos geëvenaard eens je de voordeur achter je dichttrekt. De vloer van de hal schittert door zijn marmeren aankleding. En dan vooral door de verwerking in dubbele open boek. Het is een ode aan het ambacht. Dat geldt eveneens voor de authentieke gezandstraalde houten trap op het einde van de inkomhal die je door de dubbelhoge ruimte een blik op de eerste verdieping gunt.

“Bij elke keuze was het criterium dat het een absolute meerwaarde moest betekenen. Was het authentiek, dan probeerden we het te herstellen. Was het dat niet, dan was de keuze snel gemaakt. In de hal lag een kleine rode tegel die niet sprak, de marmeren vloer doet dat nu wel door zijn tekening, de metier die er vanaf druipt en zijn naadloze afwerking. Deze vloer is niet authentiek, maar zou het daardoor wel kunnen zijn. De tekening is overigens afgestemd op de bestaande schouw.”

Eerlijkheid in materialen

Geïnspireerd door het Musée Soulages in Rodez koos CAS op de verdieping voor metalen schrijnwerk. Daarmee wordt een extra laag toegevoegd voor de lamellen en het groendak richting de treinsporen. Door de onbehandelde afwerking ontstaat een patine die deze ruimte extra cachet geeft. De stuctechniek die op wand en deuren en in de inloopdouche werd toegepast, de aanwezigheid van een extra keuken, apart bureau voor wie een conference call heeft en de parketvloer in visgraatmotief gelijkaardig aan de bestaande visgraat beneden zijn allemaal ingrepen die de huiselijke sfeer versterken. Hier werkt het gros van de medewerkers, verdeeld over drie eilanden in een L.

“Boven deden we de grootste structurele ingreep, namelijk door een muur weg te halen om de traphal erbij te betrekken. De meerwaarde in beleving is navenant. Een interessante bedenking die je kan maken in het geval het pand wel beschermd zou zijn geweest, is of dit en/of al onze andere beslissingen door erfgoeddiensten waren toegelaten. Nu was het enkel aan ons als architect om er deontologisch over te maken dat het evenwicht wordt bewaard. Vandaar dat we voor de rest de kamerindeling boven behielden zoals het was, ook omdat dat voor een bepaalde rust zorgt.”

Onverwachte synergie

Voor de medewerkers is de leefruimte met keuken dé ontmoetingsplaats in huis. Hier wordt samen gegeten, naar de koers gekeken of op vrijdag gezellig samen iets gedronken. In deze ruimte ontmoeten de twee sferen elkaar op een subtiele manier. Het werkt wonderwel en daarmee laat dit kantoor als woon- en werkplek zien dat CAS niet in een vakje valt weg te stoppen.

“Wij zien ons nieuw kantoor als de ideale manier om te accelereren. Enerzijds om een andere manier van werken te promoten, anderzijds met de gezonde ambitie om nog meer diversiteit in ons werk te krijgen. Maar bovenal willen we voor onszelf en onze medewerkers een aangenaam klimaat creëren om in te werken en op een ontspannen manier gasten te ontvangen. Investeren in kwaliteit, niet in kwantiteit. Als iedereen zich hier thuis voelt, zijn we in ons opzet geslaagd.”