Xaverius-kerk in Kuregem verbouwd tot bibliotheek, circusschool en café

De neogotische Sint-Franciscus-Xaveriuskerk ingehuldigd in 1915 staat sinds de opheffing van de parochie in 2015 leeg. Als een gesloten monoliet middenin het stedelijke weefsel van Kuregem. In 2020 besliste de gemeente Anderlecht de stedelijke ambities van de kerk nieuw leven in te blazen en het gebouw te herbestemmen tot multifunctioneel gemeenschapscentrum met onder meer een bibliotheek, café en sporthal die meteen kan ingezet worden als circusschool. Hierdoor kan het gebrek aan goede sportinfrastructuur in de gemeente worden opgevangen.

ALTSTADT won in samenwerking met URA Yves Malysse Kiki Verbeeck de ontwerpwedstrijd die hiervoor werd uitgeschreven. Aan hen dus om het ambitieuze programma te realiseren.

Ontsluiting via satellieten

Jan de Moffarts: “Het ontsluiten van de verschillende functies naar de Kuregemwijk, met zijn problemen en charmes, is cruciaal voor het succes van het project. Gaten maken in de gevel is echter niet evident vanwege de monumentale status. De activiteiten zullen we daarom verbinden met het stedelijk weefsel via een systeem van 'satellieten': een openbaar podium voor de circusschool, een schaduwrijk terras voor het café, een collectief studio/tuinhuis gekoppeld aan het openbaar groen en een gastenverblijf in de oude sacristie. Deze voorzieningen verbinden de kerk aan alle kanten met de openbare ruimte.”

“In de omgeving wordt bovendien een geleidelijke overgang naar groenruimte aangebracht: van minimaal bij de hoofdentree tot dichte begroeiing aan de achterzijde. Daarbij wordt ook een bestaande gemeenschapstuin opgenomen en uitgebreid.”

Een modern oksaal dat het schip verdeelt in verschillende functionele zones zonder deze ruimtelijk van elkaar te scheiden

—

Steven Bosmans

ALTSTADT

Huizengroot meubelstuk

Steven Bosmans: “Binnen willen we de indrukwekkende ruimtelijkheid en materialiteit van de kerk zoveel mogelijk behouden en benadrukken. Dit bereiken we met één belangrijke ingreep: aan de voorzijde van het schip plaatsen we een nieuw meubelstuk, groot als een huis maar klein in verhouding tot de schaal van de kerk. Een modern oksaal dat het schip verdeelt in verschillende functionele zones zonder deze ruimtelijk van elkaar te scheiden: een multifunctionele foyer aan de voorzijde met daarachter de sporthal/circusschool.”

Binnen is een intieme bibliotheek van twee verdiepingen, evenals een opvouwbare tribune voor het circus. Het ‘dakterras’ van de bibliotheek biedt ruimte aan het gerestaureerde kerkorgel en geeft toegang tot de bovenbeuken.

“Verdere ingrepen zijn subtiel: het aanbrengen van enkele glazen wanden om een café te creëren en ondersteunende functies voor de school en bibliotheek in de zijgalerijen, daarnaast brengen we een technisch plafond aan en herstellen we enkele fresco's in hun oude glorie.”