In 2050 willen we Gent klimaatneutraal én klimaatrobuust

Behalve school, huisvest het ook een kinderdagverblijf, een wijksporthal en een buurthuis dat ontmoeting stimuleert. Klimaatvriendelijk bovendien, want het haalt warmte uit afval en een naburig bedrijf. Zowel schepen van Cultuur, Stadsontwikkeling en Ruimtelijke Planning Sami Souguir als burgemeester Mathias De Clercq geloven daar sterk in en willen Gent tegen 2050 zelfs klimaatneutraal.

Wat is de visie van Gent op stadsontwikkeling of met andere woorden; welke stad wil Gent zijn voor zijn inwoners?

Schepen Souguir: “Als stad zijn we sterk beperkt door de beschikbare openbare ruimte en dus komt het er in de eerste plaats op aan om in onze steeds groeiende stad ruimte-efficiënt te werken. Onze ‘Structuurvisie 2030 – Ruimte voor Gent’ dient bij alle ruimtelijke ingrepen – zowel private als publieke - als kompas. Functies waar mogelijk combineren, is één van de aandachtspunten. In stadsontwikkelingsprojecten is ook de energietransitie een belangrijk thema. Dit zien we onder andere met het stadsverwarmingsnet op de Tondelier-site. Muide-Meulestede en Mariakerke zijn de pilootwijken voor de overschakeling naar gasloos wonen voor bestaande woonwijken. Nieuwe wijken worden fossielvrij en circulair ontworpen en gebouwd. Daarnaast moeten we ook op zoek naar ruimte binnen bouwblokken. Op heel wat plekken in Gent zijn woonblokken nog gebouwd rondom fabriekspanden. We maakten een kader op om dergelijke bouwblokken te optimaliseren en te  ontpitten door in de binnenruimte van het bouwblok open ruimte te creëren. We kiezen er resoluut voor om in de kernstad vooral te verweven, te vernieuwen en te verluchten. Corona maakte ook duidelijk dat stadsontwikkeling geen statisch gegeven is. Op slag veranderden de vragen. Zorgen voor openbaar groen, dicht bij iedereen is nu misschien wel belangrijker dan ooit.”

Verweving en gedeeld ruimtegebruik is de toekomst. Scholen die hun sportterreinen delen met de buurt, stadsgebouwen waar we kinderopvang, een school, een bib, administratieve en andere diensten samenvoegen en ruimtes laten delen die dan ook nog eens openstaan voor de buurt

Burgemeester De Clercq: “Verweving en gedeeld ruimtegebruik is inderdaad de toekomst. Het is een principe dat we nu overal toepassen bij nieuwe projecten. Scholen die hun sportterreinen delen met de buurt, stadsgebouwen waar we kinderopvang, een school, een bib, administratieve en andere diensten samenvoegen en ruimtes laten delen die dan ook nog eens openstaan voor de buurt. Dat komt bijvoorbeeld sterk naar voor in onze visienota voor de Arsenaalsite. En zeker bij de nieuwe stadsschool Melopee aan de Oude Dokken. Een architecturale parel en een toonbeeld van hoe we als stad met onze ruimte willen omgaan. Daar zie je de toekomst van Gent: het is niet alleen een school, maar ook een kinderdagverblijf, een wijksporthal, een gebouw dat openstaat voor de buurt, als centrale plek voor ontmoeting en beleving. En dit met een beperkte footprint, door gestapeld te werken zodat we de publieke ruimte aantrekkelijk kunnen houden. Een heel klimaatvriendelijk gebouw bovendien, dat warmte uit afval en een naburig bedrijf haalt. Dat is de weg die we moeten volgen.”

Hoe wil Gent stedenbouwkundig en architecturaal omgaan met de andere uitdagingen van vandaag? Ik denk maar aan klimaatopwarming, beter waterbeheer en meer openbaar groen.

Burgemeester De Clercq: “Ik geloof sterk in het verhaal van de 15-minutenstad waar we op een kwartiertje wandelen of fietsen alle essentiële voorzieningen terugvinden: winkels, kantoren, scholen, gezondheidszorg, ontspanning en voldoende groen. In Gent hebben we daar al grote stappen gezet, maar we moeten naar een nog sterkere verwevenheid. Ook in onze wijken en deelgemeenten zodat je ook daar te voet of met de fiets de meeste voorzieningen vlakbij hebt. We moeten heel verstandig omspringen met onze resterende ruimte en mogen niet in de val trappen om alles vol te bouwen. Verdichten is nodig, maar we moeten ook werk maken van aantrekkelijke openbare ruimte. Stad bijmaken is eveneens stad vrijmaken."

"Het deed me dan ook heel veel plezier dat de eerste Gentse architectuurprijs naar ons Kapitein Zeppospark is gegaan aan de Oude Dokken. Een heel mooi voorbeeld van hoe we kunnen omspringen met onze openbare ruimte in kader van stadsontwikkeling. En dat betekent vergroenen. Zo willen we elke Gentenaar een speelterreintje om de hoek, een wijkpark op maximaal 400 meter van huis en een groenpool of groot park op maximaal 5 km afstand bieden. Daar zijn we nog niet, maar we zijn daar een serieuze turbo op aan het zetten. Deze legislatuur investeren we meer dan 50 miljoen euro in openbaar groen. Er komen 14 nieuwe wijkparken bij en minstens 90 hectare bos. Via ons nieuwe RUP Groen beschermen we 115 hectare extra groen waarvan 30 hectare bos. Daarnaast wordt 109 hectare bestaand publiek toegankelijk groen beschermd, net zoals 148 hectare natuur en bos. We zijn hier echt een voortrekker in. Met ons RUP geven we in één klap 370 hectare of 557 voetbalvelden een groene bestemming én juridische bescherming. Onlangs nog ontvingen we van Vlaanderen het zilveren boslabel, geen enkel lokaal bestuur plant meer bos aan dan Gent.”

Betaalbaar wonen in de stad aanbieden, is een andere uitdaging. Nu zie je vaak jonge gezinnen uitwijken omdat het niet meer betaalbaar is, zelfs niet voor tweeverdieners. Hoe willen jullie die terug naar het centrum krijgen?

Schepen Souguir: “Dat is inderdaad een zeer belangrijke uitdaging voor de stad. Daartoe zijn in het verleden al een aantal initiatieven genomen. Zo mogen gezinswoningen niet meer opgedeeld worden in studentenkoten en worden heel wat studentenhomes gebouwd, net om te voorkomen dat huizen die perfect zijn voor gezinnen alsnog als studentenhuis worden gebruikt. In het verleden was er ook de verplichting om 20% sociale woningen op te nemen in nieuwbouwprojecten. Uiteindelijk werd die regel juridisch ongedaan gemaakt. Dat betekent niet dat we geen stok meer achter de deur hebben. We gebruiken de gronden en panden in eigendom van de stad om onze strategische doelen te bereiken. Projectontwikkelaars die bouwen op onze grond engageren zich ook om budgetwoningen aan te bieden. Heel wat projectontwikkelaars snappen die nood intussen en zijn daar zeker toe bereid. Recent werden zo budgetwoningen gerealiseerd op de Tondelier-site en op Rutte in Gentbrugge. Ook het nieuwe S-gebouw aan de achterkant van het station krijgt budget-huurwoningen die verhuurd zullen worden via HuurinGent. Budget-huur op één van de meest prestigieuze locaties, dat is toch een heel mooie verwezenlijking.”

Leegstand binnen je patrimonium tegengaan, is nodig. De meeste van de 17 kerken hebben intussen al een herbestemming gekregen. Ik denk aan de kerk van Malem die een circusschool is geworden of de kerk van Meulestede die een cultuurfunctie kreeg

Hoe wil Gent leegstand tegengaan en zijn eigen patrimonium verduurzamen?

Schepen Souguir: “Ik kan enkel spreken voor mijn eigen bevoegdheid natuurlijk. Voor mij spitst zich dat toe op de 17 Gentse kerken die begeleid moeten worden naar een nieuwe bestemming. De meeste van die kerken hebben intussen trouwens al een herbestemming gekregen. Ik denk aan de kerk van Malem die een circusschool is geworden, de kerk van Meulestede die een cultuurfunctie kreeg. Sinds het verhaal van supermarkt Delhaize in de Sint-Annakerk weten we dat dit dossiers zijn die vaak veel emoties opwekken. Maar kerken leeg laten staan tot ze verkommeren, kan ook geen oplossing zijn. Voor het patrimonium van de stad – ik denk dan aan onze kantoren – is een grote operatie bezig om ze duurzaam te maken. Het Gravensteen kan daar als voorbeeld dienen. Dat is vandaag één van de grote energievreters van onze stad. We moeten vandaag namelijk de delen waar personeel zit (de shop, de balie) verwarmen en dat zijn ruimtes die nauwelijks afgesloten zijn. Het voorgestelde paviljoen kan alle personeelsfuncties huisvesten. Daardoor hoeven we het Gravensteen niet meer te verwarmen. Op dat vlak zijn de plannen voor het Gravensteen ook een voorbeeld van verduurzaming van ons patrimonium.”

En het helpt waarschijnlijk ook bij het realiseren van jullie ambitieus klimaatplan om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn. Hoe wil Gent dit realiseren?

Burgemeester De Clercq: “Dat klopt, we zijn zeer ambitieus op dit vlak en zijn ervan overtuigd dat steden als Gent hier een voortrekkersrol in kunnen spelen. Tegen 2030 willen we 40 procent minder CO2 uitstoten, tegen 2050 willen we klimaatneutraal en klimaatrobuust zijn. Dat wil zeggen dat Gent tegen dan opgewassen is tegen de gevolgen van klimaatverandering zoals droogte, hitte en wateroverlast. We hebben hiervoor een klimaatplan opgesteld waarbij we concrete acties koppelen aan onze doelstellingen. Eén van onze speerpunten is onze Gentse Energiecentrale die Gentenaars en ondernemers bijstaat om hun woningen en gebouwen energiezuiniger te maken en de omslag te maken naar hernieuwbare energie. Gentenaars kunnen er gratis renovatiebegeleiding krijgen."

Eén van de speerpunten in het klimaatplan is onze Gentse Energiecentrale die Gentenaars en ondernemers bijstaat om hun woningen en gebouwen energiezuiniger te maken en de omslag te maken naar hernieuwbare energie. Gentenaars kunnen er gratis renovatiebegeleiding krijgen

"Ons streefdoel is dat Gentse woningen tegen 2030 30 procent minder energie verbruiken. Op 5 jaar tijd zijn zo al meer dan 10.000 Gentse gezinnen geholpen, goed voor 30 miljoen euro aan investeringen in Gentse gebouwen. We zetten ook sterk in op hernieuwbare energie. We willen het aantal zonnepanelen in onze stad verdubbelen tegen 2025. Vorig jaar zijn in onze stad meer dan 2.000 nieuwe installaties geplaatst, een record. We geven daarbij als Stad zelf het goede voorbeeld door onze stadsgebouwen daarvoor in te zetten. We hebben hiervoor 1 miljoen euro uitgetrokken. We breiden ook het aantal warmtenetten uit in onze stad. Zo zullen de Nieuwe Dokken verwarmd worden met resten energie via een warmtenet. En zoals schepen Souguir reeds vermeldde, bekijken we hoe we hele wijken en bestaande woningen 100 procent fossielvrij kunnen maken en werken we aan de uitbouw van circulaire economie, waarbij reststromen als grondstof worden gebruikt."

"We willen zoveel mogelijk materialen en producten gaan hergebruiken. UGent en onze North Sea Port zijn daar een belangrijke partner in. Op korte termijn is dit een heel belangrijke innovatieve economische sector geworden waar we als stad op in willen zetten. Last but not least maken we onze stad klaar voor de klimaatverandering. De gevolgen zullen sowieso te voelen zijn en het zijn de steden waar die het eerst voelbaar zijn. Daarom maken we nu al werk van ontharding, infiltratie van regenwater en meer openbaar groen. We stimuleren de Gentenaars om geveltuinen, groenslingers en groendaken aan te brengen en maken gedempte waterlopen weer open. Zo werken we aan 8 klimaatassen om verkoeling naar onze stad te brengen. Met al die maatregelen samen willen we ons energieverbruik sterk doen dalen en onze stad klaarmaken voor wat komt.”