Dirk De Boe: op zoek naar de ultieme leeromgeving

Zet leerlingen en leraren aan het stuur

Een belangrijke hefboom is leerlingen autonomie en eigenaarschap over hun leren geven. Door hen te betrekken, medezeggenschap te geven en keuzes te laten maken, benut je hun creatieve energie en blijven ze gemotiveerd. Voor het lerarenteam bestaat de omslag erin om te evolueren van individuele lesgevers naar verbonden teamteachers. Zo kunnen ze hun kennis gemakkelijker delen en elkaars talenten beter benutten. Het maakt ook vakoverstijgend leren en een betere differentiatie op leerlingenniveau mogelijk. Terwijl één leraar aan een aantal leerlingen een instructie geeft, kan haar of zijn collega andere leerlingen individueel begeleiden. Door leraren, leerlingen en ouders tijdig te betrekken bij het uitdenken van zo’n nieuw pedagogisch concept zorg je tegelijk voor een draagvlak.

Vertrek vanuit een ambitieuze en gedragen visie

Zorg dat je eerst goed weet waar je als school naartoe wil. Vanuit die stip op de horizon kun je een nieuw pedagogisch concept ontwerpen. Het transformatierad van EduNext is daarvoor heel geschikt. Het doet je nadenken over welke lesinhouden leerlingen opdoen, hoe ze de leerstof verwerken, op welke wijze ze hun leerproces bijsturen, hun leertempo, hun leeromgeving, hun leernetwerk, hun leermateriaal en de organisatie van hun leren. Voor verschillende van deze elementen bestaan mogelijk afremmende gewoontes en patronen. De uitdaging bestaat erin om er werkende alternatieven voor in de plaats te stellen en om er één samenhangend geheel van te maken. Van daaruit zet je de stap naar concrete lestabellen en een nieuwe of aangepaste leeromgeving.

Zo kan een toekomstige leeromgeving eruit zien

EduNext - Zo kan een toekomstige leeromgeving eruit zien

Alvorens je een architect inroept of muren inslaat

Vooraleer je een plattegrond laat tekenen, maak je als school het best een vlekkenplan, een schematisch overzicht met ronde vormen waarbij je vertrekt van de activiteiten van leerlingen. Een toekomstbestendige leeromgeving ondersteunt verschillende leervormen zoals doceren, klasgesprekken, hoekenwerk, zelfstandig begeleid werk, zelfstudie, projecten en zelfontdekkend leren. Hiervoor voorzie je specifieke zones (instructieruimte, open multifunctionele werkruimte, individuele ruimte, podium, exploratieruimte, buitenruimte, speelplaats, leeshoek, crearuimte, labo’s, ateliers, …). Vergeet ook niet de gangen als effectieve leerruimte te benutten.

Naast prikkelrijke zones met geluid en beweging zorg je ook voor prikkelarme zones waar leerlingen tot rust kunnen komen of in stilte geconcentreerd kunnen werken of studeren. Onderzoek zeker hoe leraren en leerlingen in deze ruimte zullen bewegen. Door in de leeromgeving enkele nudges in te bouwen, stimuleer je subtiel het gewenste gedrag van zij die ze gebruiken.

Eerst creëren wij de leeromgeving, daarna vormt ze ons

Met gedragen pedagogische principes, een doordacht vlekkenplan en een goed uitgekiende lestabel onder de arm sta je sterk om in gesprek te gaan met de ontwerper van de leeromgeving. Die is dan kundig om de nieuwe visie overal in de school te laten uitstralen. Bij renovaties bestaat de uitdaging erin om een leeromgeving die vaak gemaakt is voor één leervorm (instructie) te herontwerpen naar ruimtes die een waaier aan leervormen (instructie, zelfstandig begeleid leren, coöperatief leren en zelfontdekkend leren) mogelijk maken. Het vergt flink wat creativiteit, maar het kan. Verschillende scholen deden het al voor.

Wie is Dirk De Boe?

Dirk De Boe is expert in creativiteit, innovatie en transformatie. Hij is transformatiecoach bij vzw EduNext, een groeiend leernetwerk dat scholen begeleidt om zelf van binnenuit te veranderen. Dirk is gastdocent aan de Banaba Schoolontwikkeling bij Odisee en is samen met Peter Van de Moortel auteur van het boek ‘EduNext, de ultieme gids voor schooltransformatie’. Meer info vind je op de website van EduNext